Menu
50 jaar Solvay. Het zwaarste boek uit de collectie?
Collectie
woensdag 9 augustus 2023
Geschreven door: Kris De Beule

De archieven van de Internationale Solvay Instituten voor Fysica en Chemie zijn in mei 2023 uitgeroepen tot Unesco Werelderfgoed. En terecht natuurlijk. Zo is de groepsfoto van de eerste Solvay-bijeenkomst in het Brusselse hotel Métropole, met onder meer Marie Curie en Albert Einstein (herfst 1911), zonder meer iconisch te noemen. De bekendste Solvay-bijeenkomst was deze van 1927, waar de basis werd gelegd voor de moderne kwantumtheorie. Mecenas Ernest Solvay (1838-1922) was toen al vijf jaar overleden.

Groepsfoto van de eerste Solvay-bijeenkomst (Wikimedia Commons).

Een boek van wel tien kilogram of meer wordt bewaard in Liberas. Het is misschien wel het zwaarste of grootste boek uit de collectie. Het werd uitgegeven in 1913, naar aanleiding van het gouden jubileum van het chemische bedrijf Solvay & Cie. Voor een goed begrip, dit bedrijf heeft an sich weinig te maken met de instituten waarvan het archief nu werelderfgoed is geworden. Maar het was uiteraard dezelfde man, Ernest Solvay, die met het fortuin dat hij als bedrijfsleider vergaarde het wetenschappelijk onderzoek stimuleerde en aan de basis lag van de naar hem genoemde instellingen.

Borstbeeld en medaillon van Ernest (en Alfred) Solvay.

Het in fraai leer gebonden huldeboek is dus intussen 110 jaar oud. Het is zeker geen pièce unique maar het even doorbladeren is toch zeer de moeite. In eerste instantie bevat het alle toespraken die op de academische zitting werden uitgesproken. Dat zijn er heel wat, maar liefst 23 om precies te zijn. Een internationaal gezelschap van bekende academici en bedrijfsleiders, ook allemaal vrienden van Solvay, sprak er de ene lofrede na de andere uit.

We noteren twee Nobelprijswinnaars, Sir William Ramsay (Assocation Internationale des Sociétés Chimiques) en Hendrik Lorentz (Institut International de Physique). Verder onder meer Paul Emile Appell (Université de Paris), Philippe Auguste Guye (Université de Genève), Paul Hymans (ULB) en ga zo maar door. Ook Edouard Hannon (Solvay) nam het woord. Deze ingenieur-directeur van Solvay wordt vooral herinnerd als de bouwheer van het naar hem genoemde Hotel Hannon, één van de hoogtepunten van de Brusselse Art Nouveau. Het welkomstwoord en de slotrede waren zoals het hoort voor jubilaris Ernest Solvay zelf.

Administratief personeel van de Spaanse Solvay-fabriek te Torrelavega.

Daarna volgt een reeks van 90 foto’s. De plechtigheid had plaats in de gebouwen van het Jubelpark en de fotoreeks opent met een zicht op de feestzaal, het borstbeeld van Ernest Solvay, en het medaillon waarop hij samen met zijn broer Alfred staat. De hoofdmoot is een reeks groepsfoto’s van de directies en het personeel van alle internationale Solvay-vestigingen, afgewisseld met totaalbeelden van de fabriekssites. Het moet een hele klus geweest zijn, anno 1913, om al die foto’s gemaakt en verzameld te krijgen. Best indrukwekkend dus. Het lijkt wel alsof de bomen tot in de hemel groeiden voor Ernest Solvay. En dat was in zekere zin ook zo. Het begon allemaal met het ontwikkelen van een nieuw procedé voor de aanmaak van natriumcarbonaat. Vijftig jaar later was hij de baas van een wereldimperium.

De Belgische fabriekssite te Couillet.

Maar 1913 was een keerpunt. Een jaar later brak de Eerste Wereldoorlog uit. Het Solvay-imperium wankelde op zijn voetstuk want de belangrijke Duitse tak, de Deutsche Solvay-Werke (met vestigingen in onder meer Bernburg, Osternienburg, Peissen en Rheinberg) lag plots in vijandelijk gebied. Zonder twijfel zal de oorlogsdreiging in de wandelgangen van deze jubelviering het belangrijkste gespreksonderwerp geweest zijn. Maar daar is in deze officiële publicatie alvast niets van te merken.