Op 8 mei 1945 legt Duitsland de wapens neer en vieren de geallieerden hun Victory Day (V-Day) in Europa. Al vrij vlug verschijnen in kranten en weekbladen maar ook in boeken getuigenissen allerhande over die oorlogsjaren. In oktober 1945 verschijnt ook een werk van Jean Tytgat (1918-1993). De jonge advocaat (later notaris), voor de oorlog actief in liberale kringen, wordt in het voorjaar van 1943 aangehouden. Via de gevangenissen van St.-Gillis en Vorst belandt Tytgat als politieke gevangene in het Duitse gevangenenkamp Esterwegen en uiteindelijk in het beruchte kamp Dachau. Tytgat noteert:
“In Dachau zijn op dat oogenblik 800 Belgen, ruim 7000 Franschen, een tien duizend Russen, evenveel Polen; de rest zijn ontvoerden uit alle andere bezette gebieden. Geheel de wereld is hier vertegenwoordigd. Eens te meer meld ik dat onze familie- en voornaam, met onze persoonlijke kleeren bij den ingang zijn achter gebleven. Mijn identiteit is: Roode driehoek, B. N° 141322 – Block 27 – Stube 4. Nu begint een strijd om het leven, en ik noodig U uit met mij de worsteling te beginnen.”
Het wordt een verschrikkelijke tijd. Het bevel van de bewakers om het hoofd te ontbloten (“Achtung, Mützen ab”) vergeet de man nooit meer. Tytgat overleeft de gruwel en beslist die uitroep te gebruiken als titel van zijn boek over die verschrikkelijke jaren. De publicatie wordt een uitgave van Snoeck-Ducaju Gent en verschijnt volgens het colofon op een ruime oplage van 3.100 exemplaren (waarvan een deel luxe-uitgave). Paul Eeckhout (1917-2012), architect, kunstenaar en van 1948 tot 1982 conservator van het Museum voor Schone Kunsten in Gent, illustreert het boek met tekeningen die de sfeer van het verhaal perfect vatten.
Jean Tytgat getuigt na het verschijnen van zijn boek over zijn belevenissen. Het Volksbelang (3 november 1945) geeft een impressie van een dergelijke toespraak voor de Gentse Liberale Associatie:
“Deze voordracht groeide aldus uit tot een grootsch huldebetoon aan al de slachtoffers van dezen gruweloorlog en sterkte ons in de overtuiging dat de begrippen van recht en vrijheid, die geschreven zijn in onze adelbrieven, waardigheid, bewustzijn en karaktersterkte eischen. Aan de liberalen om dienaangaande de passende richtlijnen te vinden en te volgen.”
Achtung, Mützen ab! bevindt zich in de bibliotheekcollectie van Liberaal Archief/Liberas. In de collectie is er heel wat literatuur te vinden over de geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog (verzet, politieke geschiedenis, getuigenissen…). Schenkingen in relatie met dit thema worden steeds in dank aanvaard.