Menu
Kerken en Geld: lezingenreeks in Liberas
Activiteit
maandag 26 september 2022

Vanaf dinsdag 11 oktober 2022 kan u bij Liberas opnieuw terecht voor een lezingenreeks van het Centrum voor de Studie van Christelijke Tradities (verbonden aan de UGent). Dit jaar is het thema Kerken en Geld. Prof. Danny Praet is een van de organisatoren en licht deze reeks toe.

Hoe bepaalde u dit thema?

Een van onze trouwste bezoeksters had vorig jaar dit thema aan mij gesuggereerd tijdens de reeks over mirakels. We starten de voorbereiding van de nieuwe lezingen-reeksen altijd in het voorjaar, en in april-mei is de problematiek weer volop in het nieuws gekomen door vragen in het Vlaamse parlement. In de pers kon men lezen dat wij bijna een miljard euro zouden besteden aan de financiering van de erediensten. Daarbij is de bedenking gemaakt dat de maatschappij veranderd is en blijft veranderen, maar dat de regelgeving over de financiering van de kerken ongewijzigd blijft. De eerste spreker van de nieuwe reeks, Freddy Mortier, was in 2005-2006 co-voorzitter met Marie-Françoise Rigaux, van een federale commissie van wijzen die een lijvig rapport hebben afgeleverd over dit thema.* Wij hebben vanuit de vakgroep wijsbegeerte tien jaar geleden al eens een lezingenreeks georganiseerd, algemeen over de verhoudingen tussen “kerk en staat”, waar ook meermaals gesproken is over de financiering van de erediensten. Het leek ons relevant om na zovele jaren nog eens een stand van zaken op te stellen door een aantal experten uit te nodigen uit beide landsdelen, waarbij ook Jean-François Husson, voormalig lid van die commissie komt spreken.

Wat mogen we van de lezingen verwachten?

We hebben het thema veel breder uitgewerkt dan alleen maar de financiering van de kerken in België. We maken natuurlijk ook vergelijkingen met de systemen in andere landen en er zijn lezingen die specifiek gaan over bijvoorbeeld het Vaticaan waarover de Italië-specialiste Sabine Verhulst ons zal onderhouden. Daarnaast is er ook een ruimer historisch kader: Anne Morelli heeft in 2020 een publicatie uitgegeven over de historische houding tegenover leningen en interest in de drie religies van het boek.** Jan Dumolyn, specialist van het Middeleeuwse Brugge, zal over de historische banden tussen christendom en kapitalisme spreken vanuit de Max Weber-these over protestantisme en kapitalisme. Daarnaast hebben we ook aandacht voor Oost-Europa waar de financiële banden tussen kerken en politiek de nodige aandacht verdienen. Onze Oekraïense collega aan de UGent, Aleksey Yudin, zal een analyse geven van de positie van de Russisch-Orthodoxe kerk ten tijde van Poetin. Maar er zijn ook financiële stromen die niet met staten te maken hebben, maar trachten een impact te hebben op ethische dossiers. Oost-Europakenner Pieter Stockmans zal het hebben over lobby-groepen die actief zijn in Polen en andere landen om de abortus-wetgeving terug te schroeven.

Ziet u dit thema gekaderd in een breder actueel debat?

Het debat is dus dubbel: enerzijds willen wij informatie verschaffen voor een discussie over welke officiële financiering wij als samenleving wenselijk achten voor levensbeschouwingen en welke veranderingen mogelijk zijn binnen ons wettelijk kader. Anderzijds is er ook het groeiende besef dat men waakzaam moet zijn binnen onze rechtsorde en niet denken dat ethische verworvenheden voor eeuwig verworven zijn. Deze zomer was er hier in Gent een mini-betoging tegen abortus door een twintigtal mannen die behoorden tot TFP “Tradition, Family, Property”: een organisatie die vanuit Brazilië en de VS ook in Europa actief wil zijn. Er is spontaan een tegenbetoging gestart, maar het bewijst dat het interessant is om ook over dit soort organisaties een lezing te organiseren. Voor alle duidelijkheid: het woord “tradities” in het Gentse CSCT “Centrum voor de Studie van Christelijke Tradities” verwijst naar de verschillende soorten christendom doorheen de eeuwen en in diverse landen. Het heeft niets te maken met “traditionalisme”: daarom gaan deze lezingen ook over meerdere “kerken” (meervoud), niet alleen over de katholieke kerk maar ook over de Russisch-Orthodoxe, over het protestantisme en zo verder.

Waar hoopt u dat deze lezingen toe zullen leiden?

Het is de taak of beter, één van de kerntaken van de Vlaamse universiteiten om te informeren. Dus wij brengen de expertise die vroeger vaak binnen “de ivoren toren” bleef, graag naar een breed publiek. De website van de Gentse “Humanities Academie” verzamelt op één plek alle dergelijke initiatieven die de Faculteit Letteren en Wijsbegeerte organiseert. De lezingen zijn gratis en we zullen opnieuw trachten alle lezingen op te nemen en zo snel mogelijk op het internet te publiceren. In 2020 en 2021 was dat een noodzaak omwille van de corona-crisis maar we hebben gezien dat de filmpjes heel vaak bekeken worden, ook nog lang na de eigenlijke reeks. De zaal van Liberas is makkelijk te bereiken en heeft een capaciteit van meer dan 100 mensen, en we hopen werkelijk dat corona niet opnieuw onze reeks komt verstoren, maar door te filmen kan een maximaal aantal mensen de informatie verwerven die ze nodig hebben om hun eigen opinie te vormen over deze kwesties. Wij danken daarbij van ganser harte onze twee partners, Liberas en de Geus van Gent, voor de dynamische samenwerking.

Wie de lezingen niet kan bijwonen of heeft gemist kan ze binnenkort bekijken via het YouTube-kanaal van Liberas.

Referenties

Freddy Mortier & Marie-Françoise Rigaux, De federale financiering van de bedienaren der erediensten en de afgevaardigden van de Centrale Vrijzinnige Raad. Verslag van de Commissie der Wijzen. Brussel, 2006.

Anne Morelli (ed.), Houdt god van leningen tegen interest? De religies van het boek en het geldwezen. Brussel, 2020.