In juni 2024 verscheen bij uitgeverij Gompel & Svacina een uitgebreide studie over de onuitwisbare invloed die de Gentse vrijmetselaarsloge Le Septentrion en haar leden hebben gehad op het openbare leven van Gent tussen 1811 en 1960. Le Septentrion is opgericht in 1811 een de oudste nog actieve loge in Gent. Auteur Bruno Van Verdeghem kon voor zijn studie gebruik maken van uniek en nog nooit gebruikt historisch bronnenmateriaal.
Ledenprofiel
De auteur gaat eerst op zoek naar het profiel van de leden van Le Septentrion. Tussen 1811 en 1960 werden 1663 broeders geïnitieerd. Vooral in de beginjaren bestond de loge uit passanten en militairen zonder sterke band met Gent. 40% van de leden was geboren in Gent en 65% bracht een significant deel van hun leven in de stad door. Slechts 31% bleef tot hun dood actief binnen de loge. Vrijmetselaars van Le Septentrion hadden vaak een achtergrond in ingenieurswetenschappen, rechtsgeleerdheid of geneeskunde, wat leidde tot een sterke vertegenwoordiging van vrije beroepen. De meerderheid was zelfstandig ondernemer of beoefenaar van een vrij beroep. In de loop der jaren verschoven de beroepen van ambachtslieden naar bedrijfsleiders en aandeelhouders.
Politieke impact
Een belangrijke vraag betreft uiteraard de impact op het politieke leven. In de 19de eeuw had Le Septentrion inderdaad een duidelijk politieke invloed, vooral binnen de Gentse Liberale Associatie. Van 1836 tot 1848 speelde de loge een rol in de samenstelling van kieslijsten en de keuze van het stadsbestuur. De politieke invloed nam af na 1895 door de opkomst van nieuwe politieke stromingen zoals de socialisten en Vlaamsgezinden. De vrijmetselaars waren sterk vertegenwoordigd in het verenigingsleven en in bedrijven. Ze vervulden leidende rollen in zowel maatschappelijke als economische organisaties, wat hun invloed in Gent onderstreepte.
Liefdadigheid
Ook op andere maatschappelijke terreinen waren de leden actief. Zo vervulde Le Septentrion haar filantropische plicht op verschillende manieren, waaronder broodbedelingen en financiële steun aan behoeftigen. De loge ondersteunde structureel diverse organisaties en initiatieven, vaak in samenwerking met het stadsbestuur. Er was ook een duidelijke inzet voor gelaïciseerd onderwijs. Le Septentrion steunde zowel Gentse als regionale onderwijsinstellingen en reageerden tegen wetten die de vrijheid van onderwijs bedreigden. Gedurende de Belle Époque promootten ze verplicht onderwijs als middel tot vooruitgang. Le Septentrion was ook actief in het culturele leven. Onder haar leden telde zij enkele schrijvers, kunstenaars en journalisten. Ze ondersteunden initiatieven ter bevordering van zowel de Franse als de Vlaamse cultuur.
Conclusie
De conclusie luidt dat Le Septentrion in haar lange geschiedenis zeker een belangrijke rol heeft gespeeld in zowel het publieke als het sociale leven van Gent. Van een invloedrijke politieke kracht evolueerde de loge evenwel naar een plek voor debat en intellectuele ontwikkeling. Ondanks de veranderingen bleef er een zekere impact op de Gentse samenleving.
Het boek Van Kingmaker tot Debating Society. De vrijmetselaarsloge Le Septentrion en haar aanwezigheid in het openbaar leven in Gent van Bruno Frank Van Verdeghem is een uitgave van Gompel & Svacina. Het boek telt 543 pagina’s, kost 45 euro en kan besteld worden bij de uitgever of in de boekhandel (ISBN 978 94 6371 511 9).
