Op woensdag 3 oktober 2018, tussen 13.00 u. en 17.30 u., organiseerde Liberaal Archief/Liberas in samenwerking met INTRO Cultuur & Media de studienamiddag Funerair erfgoed en de publieke ruimte. We stelden enkele vragen aan Christoph De Spiegeleer, verantwoordelijke onderzoek binnen Liberaal Archief/Liberas. Hij is samen met Tamara Ingels (funerair consulent, INTRO Cultuur & Media) medeorganisator en drijvende kracht.
Liberaal Archief/Liberas: Christoph, wat is het uitgangspunt van deze namiddag?
CDS: Vandaag is er in Vlaanderen zowel binnen het erfgoedveld als op beleidsmatig niveau een duidelijk draagvlak voor een professioneel beheer en ontsluiting van begraafplaatsen. Rondleidingen op begraafplaatsen door professionele gidsen zijn een toenemend succes. Er zijn ook vele mogelijkheden voor scholen om de begraafplaats te gebruiken als educatieve ruimte. In 2004 kwam er ook een decreet dat de krijtlijnen uitzet voor een goed beheer van begraafplaatsen door lokale besturen. Op deze namiddag zullen wij vooral proberen te inspireren.
Liberaal Archief/Liberas: Wie verwachten jullie? Wat mogen de aanwezigen verwachten?
CDS: We mikken met een gevarieerd programma op een breed publiek van leerkrachten, gidsen, onderzoekers en beleidsmedewerkers. In het eerste luik staan initiatieven in Gent, Ieper en Amsterdam centraal. Musea, stadsdiensten en scholen hebben er samengewerkt om begraafplaatsen in te schakelen in een onderwijscontext. Daarnaast hebben we ook aandacht voor de bredere waarde van begraafplaatsen voor bijvoorbeeld heemkundigen. Achter elk graf schuilt immers een verhaal dat verteld kan worden. In het tweede luik geven we het woord aan beleidsmedewerkers van het Agentschap Onroerend Erfgoed en de Provincie Oost-Vlaanderen. Ze zullen het hebben over praktische problemen waarmee begraafplaatsbeheerders te maken krijgen. Het laatste luik richt de aandacht op de rol van landschapsarchitecten in de creatie van begraafplaatsen en crematoria als oases van rust en sereniteit.
LA/Liberas: Is er een onderwerp waar jij zelf in het bijzonder naar uitziet?
CDS: Ik kijk met veel interesse uit naar de presentatie van Guus Sluiter, directeur van het museum Tot Zover te Amsterdam. Tot Zover heeft een uniek profiel in het Nederlandse museumlandschap. Het museum richt zich op de omgang met de dood. Het bevindt zich ook op een begraafplaats. Op de website van het museum kunnen leerkrachten online lesmateriaal vinden om de dood bespreekbaar te maken in de klas. Dergelijke initiatieven zijn bijzonder interessant in een steeds meer op diversiteit gerichte samenleving.
LA/Liberas: Je doctoreerde in 2015 rond het thema funeraire cultuur. Vanwaar deze fascinatie?
CDS: Mijn expertise ligt vooral in de geschiedenis van de inrichting van begraafplaatsen, en de strijd die daaromtrent plaatsvond. In mijn proefschrift onderzocht ik de manieren waarop in de 19de en 20ste eeuw werd omgegaan met het overlijden van politieke en koninklijke elites. Dit gaf me de mogelijkheid om veranderingen in mediacultuur, politieke cultuur en religieuze cultuur te reconstrueren. De dood is onlosmakelijk verbonden met het leven en is omringd door culturele praktijken, taboes en ideeën. Deze werden doorheen de geschiedenis meer dan eens ingeschakeld in politieke strijd en natievorming. Een heel dankbaar onderwerp voor een historicus dus…
Deze studienamiddag ging door in de Blauwe Zaal van Liberaal Archief/Liberas, Kramersplein 23 te 9000 Gent.
Het programma
Inleiding
Onderwijs en ontsluiting
15.10-15.30: koffiepauze
Erfgoed en beleid
Architectuur en inrichting