Tussen 1902 en 1989 konden Gentenaars in de Voldersstraat terecht voor al hun bureauartikelen en het inkaderen van gravures en schilderijen. De Papeterie Anglaise was in zijn tijd een gekende zaak in het Gentse, met een interessante geschiedenis. In 2022 (120 jaar na de oprichting) schonk de erfgenaam van de zaak het archief van de handelszaak aan Liberas. De verschillende archivalia schetsen een mooi beeld van de levensloop van een twintigste-eeuws familiebedrijfje.
Korte geschiedenis
In 1902 richtte Angèle De Keukelaere de papierhandel op. De appel viel niet ver van de boom. Haar vader, Barthélémy baatte in de Brabantdam een drukkerij uit. In 1909 trouwde ze met Frank Olof Ödberg, een Gentenaar met Zweedse en Britse roots. Frank was een typische avonturier uit de Belle Epoque. Hij maakte aan boord van een Noors schip een wereldreis, overleefde meerdere tropische ziekten, ging graag op elandenjacht in Finland en was een gekend figuur in de Gentse roei- en schermwereld. Als winnaar van de zilveren medaille voor het roeien op de Olympische Spelen in 1900 te Parijs verwierf hij zeker lokale bekendheid. Toen hij in 1909 trouwde met Angèle De Keukelaere schoolde hij zichzelf om tot inlijster.
De zaak pakte uit met zijn Engelse papierproducten. Engeland stond in die tijd namelijk bekend om zijn kwalitatief hoogstaand papier. De jaren voor de Eerste Wereldoorlog floreerde de zaak. De Duitse inval stuitte evenwel de eerste jaren van groei. Angèle en Frank vluchten naar Engeland, de zaak kwam tijdelijk in handen van de personeelsleden. In 1917 overleed Frank in Engeland. Bij haar terugkomst in Gent trof Angèle een grote schuldenberg aan. Zonder man en zonder geld begon zij met haar zoon terug de Papeterie Anglaise uit te baten. De zaak klom uit een diep dal en na enkele jaren was het peil van voor de oorlog weer bereikt.
Tot de sluiting in 1989 vond een divers klantenbestand zijn weg naar het winkeltje. Een belangrijk deel van het cliënteel bestond echter uit de meer gegoede families uit het Gentse. Met bepaalde families bestond een zodanig sterke vertrouwensband dat men hen slechts een keer per jaar een eindafrekening toestuurde. Hoewel de Gentse bourgeoisie zeker voor al hun inlijstingswerk en kwaliteitspapier naar de winkel kwam, bleef de deur openstaan voor iedereen.
Het archief
In het archief zitten tal van documenten die een blik werpen op de activiteiten van een kleine detailhandelaar. De klassieke boekhoudkundige documenten zijn (fragmentair) aanwezig waardoor men de verkochte artikelen, de klanten en de prijzen kan achterhalen. Daarnaast zijn ook een aantal documenten bewaard die de personeelssamenstelling documenteren (opvallend veel materiaal die betrekking heeft op de twee wereldoorlogen vinden we terug in deze stukken). Een klein maar opvallend register is te vinden tussen de boekhouding. De uitgaven voor de auto van de familie staan er in neergeschreven. Men hield apart bij of de Ford werd ingeschakeld voor persoonlijke of professionele doeleinden en naar waar de bestemming was. Tussen de stukken van de eigenlijke bedrijfsvoering zitten een aantal mooie catalogi van papierstalen uit de jaren vijftig. Deze geven ons een goed beeld van de verkochte producten na de oorlog. Als laatste zijn verschillende promotiematerialen bewaard gebleven.
Kortom, hoewel het archief op bepaalde vlakken toch hiaten vertoont, is het mogelijk om een goed beeld te krijgen over de eigenaars, het personeel, de producten en de klanten in verschillende periodes van het bestaan van de zaak. Archieven van kleine familiebedrijfjes bevatten vaak meer verhalen dan men op het eerste gezicht zou denken. Het archief van een kleine handelszaak kan soms een grote geschiedenis een menselijk gelaat geven. Het verhaal van Angéle De Keukelaere die na de Eerste Wereldoorlog terugkeerde uit Engeland om met haar zoon haar papierhandel terug te doen opleven, wordt nu veilig bewaard in het depot van Liberas.
Bent u in het bezit van het archief van een handelszaak, en wenst u dat het voor de toekomst in veilige handen wordt bewaard? Neem dan contact op met onze relatiebeheerder Bruno Van Verdeghem (Bruno.Vanverdeghem@liberas.eu).
Literatuur
Frank Ödberg, “De geschiedenis van de “Papeterie Anglaise” (1902-1989) en van haar uitbaters”, In: Ghendtsche Tydinghen jg. 21, nr. 3, 130-140. Dit artikel bevat een uitgebreidere historiek van de zaak en de familie die ze uitbaatte.
