Het gebeurt niet vaak dat Liberas 19de-eeuws archief verwerft. 2021 begon met een prachtige uitzondering, namelijk de verwerving van het persoonsarchief van Edouard De Jaegher (1806-1883), diplomaat, volksvertegenwoordiger en de eerste liberale gouverneur van Oost-Vlaanderen. Deze documenten bleven meer dan 150 jaar in het bezit van de familie. Verre verwanten schonken het waardevolle archief nu aan Liberas.
Edouard de Jaegher werd in Brugge geboren tijdens de Franse overheersing, was een kind en jongvolwassene in het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden en maakte op zijn 24ste het ontstaan van België mee. Zijn persoonsarchief bevat heel wat informatie over zijn politieke loopbaan en zijn buitenlandse diplomatieke missies. Daarnaast zijn er interessante privé-documenten zoals reisnotities, genealogische stukken en brieven. De briefwisseling met zijn liberale neef Adolphe de Vrière, die een vrij gelijkaardige politieke en diplomatieke carrière uitbouwde, is hierbij zeker het vermelden waard.
Nederlands-Indië en het prille België
Hij was amper 19 toen hij attaché werd bij de Zending in Nederlands-Indië (het huidige Indonesië). Uit deze periode (1825-1830) dateren onder meer de officiële documenten van zijn aanstelling en reisnotities uit het conflictgebied Java. Zijn diplomatiek en organisatorisch talent ontging ook de nieuwe Belgische machthebbers niet. Na de Belgische revolutie werd hij arrondissementscommissaris in achtereenvolgens Eeklo (1830-1832), Oudenaarde (1832-1839) en Mons (1839). Uit deze drie periodes is interessant archief bewaard, vooral briefwisseling en officiële akten.
Volksvertegenwoordiger
Dat de liberaal De Jaegher geen ideologische hardliner was, bleek onder meer uit zijn vriendschap met de katholieke gouverneur Charles-Ghislain Vilain XIIII en uit zijn politieke stappen. Met een handig manoeuvre bracht hij het tot volksvertegenwoordiger (1835-1839). Hij trok zich eerst terug ten gunste van de katholieke tegenkandidaat Hippolyte della Faille d’Huysse. Dit gebaar ging niet onopgemerkt voorbij. Bij de volgende stembusgang kon hij niet enkel op liberale maar ook op katholieke steun rekenen. Hij veroverde een zitje in de Kamer en uit deze periode zijn er parlementaire stukken, brieven en ook enkele kranten met artikels over zijn tussenkomsten bewaard gebleven.
Terug naar het buitenland
Was het strakke parlementaire keurslijf niets voor hem? Kreeg hij heimwee naar de diplomatie of het buitenland? Feit is dat hij zich als volksvertegenwoordiger niet echt profileerde, en al in 1839 de Kamer ruilde voor een nieuwe internationale opdracht. Opnieuw werd hij naar een conflictgebied gestuurd, dit keer als zaakgelastigde bij het Keizerlijk Hof van Brazilië te Rio de Janeiro (1839-1844). België maakte toen plannen voor het oprichten van landbouwkolonies in Zuid-Amerika. De Jaegher reisde doorheen Brazilië en maakte voorbereidende rapporten. Daarna werd hij zaakgelastigde bij het Hof van Zweden te Stockholm (1844-1847) en minister-resident te Madrid (1847-1848). Met deze laatste functie was hij absoluut niet gelukkig. Hij zocht een uitweg en vond die in het gouverneurschap van Oost-Vlaanderen (1848-1871).
Gouverneur Oost-Vlaanderen
Het archief bevat een aantal genummerde dossiers uit zijn gouverneursperiode. De Jaegher was de eerste in een lange rij van liberalen in deze functie. Hij bleef – ondanks felle katholieke oppositie in de provincieraad – op post zolang er liberalen in de regering zaten. Vooral zijn connectie met Charles Rogier was hierbij van doorslaggevende aard. Daar kwam verandering in na de eedaflegging van de homogeen katholieke regering-D’Anethan (1870-1871). De Jaegher werd vervangen door Theodoor de T’Serclaes De Wommersom, die het gouverneurschap van Limburg ruilde voor dat van Oost-Vlaanderen. De Jaegher zelf overleed in 1883 te Ukkel.
Klik hier voor de inventaris van het archief van Edouard De Jaegher.
Bronnen:
D’hondt, Bart, Van Andriesschool tot Zondernaamstraat. Gids door 150 jaar liberaal leven te Gent
