Beroepsverenigingen zoals we die vandaag kennen vinden als concept hun oorsprong in de late negentiende eeuw. Beroepsgroepen zoals bakkers, slagers en kappers verenigden zich vanaf de jaren 1880 in hoog tempo in verschillende centrumsteden. Verdere verspreiding van beroepsverenigingen deed zich voor tijdens het interbellum. Op dat moment waren de voornaamste beroepsgroepen al verenigd in een nationale federatie, of stonden ze op het punt dat te doen. Naast het verdedigen van de belangen van de beroepsgroep hielden de beroepsbonden zich ook steeds meer bezig met opleiding en juridisch advies voor hun leden.
Na de Tweede Wereldoorlog hadden de wederopbouwpolitiek en de toegenomen internationale economische samenwerking een grote impact. Beroepsverenigingen versterkten hun werking en verhoogden hun inspanningen om ook op het politieke vlak meer inspraak te verkrijgen. Actueel fungeren de organisaties als belangenbehartigers in tal van dossiers en vormen zij het aanspreekpunt voor de overheid of voor media.
Weinig van deze organisaties beschikken over een volledig dekkend archief in tijd. De belangrijkste bronnenreeksen zijn (zoals bij veel vzw’s) de verslagboeken en financiële stukken. Veel van de grotere beroepsfederaties bewaren (delen van) het eigen archief in hun hoofdzetel met alle risico’s die daarbij horen. Slechts hier en daar zijn archieven van beroepsfederaties terechtgekomen in openbare archiefinstellingen of in de erkende culturele archieven.
Vertrekkend vanuit de baseline ‘Centrum voor de geschiedenis van het vrije denken en handelen’ en vanuit de aangepaste missie gaat Liberas sinds kort actief op zoek naar archieven van beroepsverenigingen. De eerste resultaten hiervan zijn reeds opgenomen in de collectie en een aantal daarvan zijn ook al geïnventariseerd.
Nog niet in de diepte beschreven maar heel waardevol en interessant is het eind 2022 overgedragen archief van FEMA. Deze beroepsvereniging van de Bouwhandelaars wordt actief net na de Tweede Wereldoorlog. Naast informatie over de interne werking (zoals de verslagen van het bestuur) bevatten de documenten ook gegevens over de sector, foto’s, vlaggen, gadgets, enz.. Er zijn voor ongeveer dezelfde periode eveneens stukken bewaard van Europese zusterorganisatie Ufemat. Historici met interesse in de bouwsector zullen in de toekomst ongetwijfeld hier hun gading in vinden.
Gelijkaardige archiefstukken zijn bewaard in het in 2022 overgedragen archief van Fresh Trade Belgium. Deze beroepsvereniging is een fusie van diverse organisaties verbonden aan de productie en handel van groenten en fruit. De bewaarde stukken bestrijken de vier voorbije decennia en kunnen de onderzoeker van de toekomst kennis bezorgen over tal van aspecten van de voedingssector.
Een overzicht van de archieven van beroepsvereniging komt in de toekomst beschikbaar via www.liberas.eu Geïnteresseerden dienen er evenwel rekening mee te houden dat er voorwaarden voor raadpleging zijn. Een aantal beroepsverenigingen bereidt nog een archiefoverdracht voor. Neem voor de meest actuele stand van zaken contact op met Liberas.
Bestuurslid of actief in een beroepsvereniging? Benieuwd naar wat Liberas kan betekenen voor u? Neem contact op met relatiebeheerder Bruno.VanVerdeghem@liberas.eu
