Lang voor iedereen fotograaf geworden is en een reis naar verre bestemmingen op zijn minst een paar gigabytes aan selfies opleverde, werden fotografische souvenirs van bezienswaardige plaatsen ook al gesmaakt. Neem nou Michel Ameye, die in 1892 naar de Verenigde Staten trok en zich bij de beroemde Niagara Falls liet vereeuwigen.
De man staat op een stuk rotsgrond. Achter hem zien we, gevaarlijk dicht, de imposante Niagara Watervallen. Hij kijkt dromerig voor zich uit, kennelijk onder de indruk van de wondermooie natuur rondom zich. Ameye heeft een reisgids bij en houdt een regenscherm onder de arm. Een paraplu kun je wel gebruiken als je zo dicht bij de watervallen komt, zou je denken. Alleen was het kurkdroog op de plaats waar de werkelijke foto werd genomen.
Het gaat immers om een reeks van vijf afdrukken, waarbij dezelfde foto van Michel Ameye werd gerepliceerd en gemonteerd op vijf verschillende stockfoto’s van de Horseshoe Falls en de stroomafwaarts gelegen Whirlpool Rapids van de Niagara. De foto’s zijn vroege staaltjes van combinatiedruk, geproduceerd door de Niagara River Elevator and Photo Co. uit Niagara Falls, New York.
Toeristen die een herinnering aan hun bezoek aan de Falls mee naar huis wilden nemen, kwamen zo aan hun trekken. Fotografie was aan het eind van de 19de-eeuw nog niet ingeburgerd en bovendien waren de plaatsen waar Ameye echt zou gestaan hebben, niet altijd toegankelijk voor het publiek. En zolang je slechts één afdruk toonde, kon je er misschien nog mee wegkomen dat het allemaal echt was.
Compositiefotografie die in de hedendaagse digitale beeldbewerking alomtegenwoordig is, was al in de 19de eeuw bijzonder populair geworden. Het combineren van twee of meer negatieven in één beeld opende tal van creatieve mogelijkheden en liet niet alleen toe extreme belichtingswaarden uit te balanceren, maar tevens virtuele composities te maken. Ook al kreeg hiermee de initiële reputatie van het medium als “weergave van de realiteit” een flinke deuk, voor publicitaire, artistieke en politieke doeleinden zou beeldmanipulatie een onuitputtelijke bron blijken.
De vijf foto’s zijn deel van een interessante reeks vintage familiefoto’s van de Ameyes uit Izegem en aanverwanten die recent door Liberas werden verworven.
Over 19de-eeuwse fotomontage:
Dr. Jeanne Willette, “Composite photography in Victorian times” , 2015, geraadpleegd op 7 maart 2023.
